Artxiboa
Artaldea abaroan Arraban. Iturria: Labayru Fundazioaren argazki artxiboa.
7 berba liluragarri
Edozein hizkuntzak dauzka edonor liluratzeko moduko hitzak. Izan ere, hitzak berez dira originalak, adierazkorrak, aldakorrak, apetatsuak … gainera adin, neurri, itxura, kolore eta esangura askotakoak ere baditugu ahozko loreok. Zelan ez liluratu, ba, giza adimenak eta sormenak atzo eta gaur han-hor-hemen sortu dituen pieza zoragarri horietako batzuei begira! Gaur egun modan paratu da sare sozialetan hizkuntzetako hitz bereziak aurkeztea eta azaltzea, jendearen gozagarri. Ideia ezin hobea da. Horrelako reel edo bideo laburretan, baina, askotan hitzen etimologia okerrak edo asmatuak ematen dira, jendea lilurarazi beharraren beharraz. Ez da hori gure asmoa. Hemen zazpi euskal hitz edo esapide aurkeztuko ditugu, handik edo hemendik aparteko berezitasunen bat dutenak. Haietariko batzuk berez-berez erabiltzen ditugu eguneroko berbetan, askotan euren baitako balioari edota edertasunari erreparatu ere egin barik. Beste batzuk gutxiago erabiltzen ditugu, ezagutu arren; eta baten bat galbidean ere egon daiteke, berba berriek edota esanahi aldaketek baztertuta. Alabaina, denak dira gure euskararen zati, eta ez dauzkagu saltzeko! Alderantziz, atsegina da, oso, haietariko batzuk erakusleihoan ipintzea, batetik, euren balioari errepara diezaiogun, eta bestetik, aurrerantzean eurak erabiltzen adoretu gaitezen.
Jule, eskumaldean, neba Antonio eta ahizpa Iñakerekin. Iturria: Miren Gabilondo.
Martxoaren 14an, Mungiako Torrebillela kultur etxean Jule Gabilondo Maitek Donibane Lohizunen 1937-1938. urteetan idatzitako Jel-azia liburua aurkeztu zen. Hitzaldi-aretoa jendez beteta egon zen, mungiarren artean herriko alabaren inguruko jakin-mina eta interesa bazegoela seinale.
Jule Gabilondo Arruza-Zabala Mungian jaio zen, 1902ko urtarrilaren 29an. Gurasoak: aita, Juan Gabilondo Azurmendi gipuzkoar medikua (Zegama), eta ama, Idoia Leonor Arruza-Zabala Etxaburu bizkaitarra (Gueñes). Amaren aldetiko aitita Raimundo Arruza-Zabala mungiarra zen, Gueñes herrira ezkondu zena; baina urteak garrenean Mungiara bueltatu zen familiarekin.
(gehiago…)
Herrín de Camposko makila-dantza. Iturria: Labrit Ondarea.
Kultura-ondare immaterialaz pentsatu, eta, batez ere, norbaiti gai hori zer den azaltzen saiatzen garenean, lehenik eta behin, adierazpen ikusgarrienetara edo ikonikoenetara jotzen dugu: jaiak, emanaldi tradizionalak eta oroitzapenezkoak, musika, bertsolaritza, dantzak, kirola, artisau-teknikak…
Orain, lot dezagun kultura-ondare immaterialari dagokion ukiezintasunaren aldagaia (nahiz eta elementu materialetan oinarritu daitekeen eta oinarritu ohi den) generoaren aldagaiarekin: (gehiago…)
Makil-dantza. Villabuena-Eskuernaga (Araba). Kaxkabar Dantza Taldea. Emilio Xabier Dueñas.
Dantza eta jolasa herri gehienek baliatzen dituzten gorputz-adierazpideak (hizkuntza) dira, oro har, musikarekin edo erritmoarekin lotuta daudenak; eta, historian, hainbat gizarte-mailatan sortu, zaindu eta gorpuztu dira.
Euskal Herrian, guregana iritsi den dantza ‘tradizionala’ denboraren joanean gauzatu den biziraupen-prozesu baten emaitza da; eta, jakina, gorabeherak izan ditu, baita uste baino eten gehiago ere, dela transmisioan, dela dantzatzerakoan. Daukan irudiak ez gaitu engainatu behar ‘lehen egunsentia baino lehenagora’ nahitaez eramango gintuzkeen iraganeko bizitza-luzeraren eta benetakotasunaren aldeko jarrera defendatzera. (gehiago…)
Bilbo-Abando
Colon de Larreategi, 14 – 2. esk.48001 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 443 76 84
labayru@labayru.eus
Derio
Larrauri, 1A - 5.a48160 Derio (Bizkaia)
Tel.: +34 94 406 01 71
idazkaritza@labayru.eus
Bilbo-Bolueta
Metroalde eraikinaBilbo-Galdakao errep., 6A
48004 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 607 72 10
labayru@labayru.eus
