Etnografia atalak
Euskalerriaren Yakintza laneko ilustrazioa.
Egutegian konponbide miragarrietarako data egokirik badago, hori urteko solstizio-egun biena da.
Oraingo honetan udako solstizioaz arituko gara, San Joan egunaren aurreko gauaz hain zuzen ere, logika eta ordena natural guztiak gainditzen zituzten aparteko konponbideetarako potentzial handia zuelako.
Hartara, gau berezi horretako ohiko erritualetako bat ume etenduak (herniatuak) sendatzeko egiten zen. Peritoneo-mintzaren urradura baten zulotik, tripak kanporatuta zituzten umeak ziren, eta sabelaldean, izterra beheko sabelarekin elkartzen den lekuan, konkor bat izaten zuten ikusgarri. Gaitz honek ondorio oso larriak izan zitzakeen, heriotzaren aukera barne.
San Joan jaia Zizurkilen. Egilea: Emilio X. Dueñas.
San Joan gaua eta solstizio-jaia babes-erritu ugarirekin lotu izan dira mende eta mendeetan: egun horretan isuritako ur onuragarriaren erabilera, lurrazpiko eta aireko izaki kaltegarrien aire-zirkulazio askea, su garbitzailearen erabilera eta jaiegun berezi honetan errege astroak duen garrantzia. Eguzkiak bultzatu du jai hau urteko egunik luzeena izatearen sinesmen kolektiboa (zientifikoki gezurtatua), baita egunsentian egiten den dantza berezia, luzaro desiratua (sundog edo parhelio izenez ezagututako efektu optikoa), eta sugarrekin gauez argia hedatzen eta ingurukoen itzalak dantzarazten dituzten suteak ere. Hortaz, ez da harritzekoa pertsonak eta komunitateak xarmatuta geratu izana une horretako ikuskizun bisualarekin, eta ahalegina egitea etxeko edo taldeko jai-jardueretan bera antzeratzeko.
Egilea: Zuriñe Goitia
Arnasketa da pertsonaren bizi-funtzio garrantzitsuenetakoa. Modu inkontzientean arnasten dugu, oharkabean, pentsatu beharrik gabe. Baina, batzuetan, gure arnasa nahastu egiten da, biriken beheko aldean dagoen muskulu bat, diafragma, uzkurtu egiten delako bat-batean, behin eta berriro, halako hots berezi bat ateraz: “hipa”. Horrelaxe etorri ohi da zotina. Mugimendu erreflexu bat da, normalean denbora-tarte mugatu batez irauten duena, eta etorri bezala joaten da, bere kabuz. Ez da ezer larria. Arrazoi nabarmenik gabe agertu badaiteke ere, zotin iragankorra (zotin, txopin, txokin, kika, ipotz, txokoleta) azkar edo asko jatearekin, alkohola edo gasa duten edariak hartzearekin edo bat-bateko zirrararen bat sentitzearekin lotzen da.
Egilea: Fernando Hualde
Maiatzeko azken astea, ekaineko lehen hamabostaldia…, larreak nola dauden, udaberria nola doan… horien mende dago guztia; baina, dena den, horixe da Errege Bardea utzi eta, rasa ardiekin, mila urtetik gorako Erronkariarren Errege Abelbideari ekiteko unea, Erronkaribarko goi-mendietako larreen bila. Iaz, eta duela bost urte, eta duela ehun urte, eta duela mila urte baino gehiago egin zen bezalaxe. Mila urtetik gorako tradizioa da, eta erronkariarrek borrokarako kemenari esker ondo irabazitako eskubidea; izan ere, artzainak izan ziren bake garaian, baina soldaduak gerra zenean, eta ez alferrik. Gerlarako adore horrek bihurtu zituen 882an Errege Bardearen lehen gozatzaile eta jabekide, Antso Gartzez erregearen erabakiz, zehazki.
Bilbo-Abando
Colon de Larreategi 14, 2. esk.48001 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 443 76 84
labayru@labayru.eus
Derio
Larrauri 1A, 5.a48160 Derio (Bizkaia)
Tel.: +34 94 406 01 71
idazkaritza@labayru.eus
Bilbo-Bolueta
Metroalde eraikinaBilbo-Galdakao errep. 6A
48004 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 607 72 10
labayru@labayru.eus
