Etnografia atalak

~
0

Leire Ibarrola gaztagilea. Izoria (Araba), 2023-04-03. Egilea: Fernando Hualde.

Gaztagintza tradizionalari buruz ikuspegi etnografiko batetik hitz egiteak, gura barik, artzaina dakarkigu gogora, mamia zurezko molde baten gainean estutzen ari dela, ahalik eta gazur gehien ateratzeko; hori izan da, behintzat, Gorbeian, Aralarren, Urbasan eta Iratin ikusi den ohiko irudia, eta ez zaigu arrazoirik falta.

Hala ere, aitortu behar da leku guztietan ez dela berdina izan. Gure herrian badugu zerbait ―eta horrek argi eta garbi bereizten gaitu beste eskualde eta eremu geografiko batzuetatik―: gure arbasoek gazta egiteko erabiltzen zituzten metodo eta tresnak aztertzean ikusi genuenez, hemen beste lekuetan baino askotarikoagoa den aukera eta aberastasun etnografikoa dugu. Horretaz ohartzeko, nahikoa izango zen antzina gazura ateratzeko erabiltzen ziren moldeei erreparatzea; baziren zurezkoak (hondodunak eta hondorik gabeak, uztai finkokoak eta uztai doigarrikoak, gaztainaz, pagoz, urkiz eta abarrez eginak…), zeramikazkoak, zinkezkoak, zumitzezkoak eta abar. (gehiago…)

0

Iturria: Pedra stone design projects.

Nekazaleen munduan, eguzkiak arautzen zuen denbora. Nekazariek ez zuten erlojuaren beharrik sumatzen, eta apenas erabiltzen zuten. Jai erlijiosoek markatzen zuten lan-egutegia landetan, soroan. Jaiek zerikusia zuten uztekin, gari-jotze, mahats-bilketa, bilketa eta beste lan batzuen amaierarekin.

Jaiegun batzuk santu unibertsalei zegozkien (Joan, Pedro, Mikel, Marko), beste batzuk aspaldikoak ziren (Anton abadea, Antonio Paduakoa, Inazio Loiolakoa); festa orokor handiak ere bazeuden (Pazko garizumakoa, Jasokundea, San Jose, Domu Santu) edo tokiko deboziokoak (Bartolome, Blas, Marina). Horietako batzuek nekazaritza-lanak markatzen zituzten.

 (gehiago…)

0

Jose Arrueren margolana. Argazkia: Juantxo Egaña.

Zenbaitetan, xehetasunik txikienaren atzean istorio handi bat ezkutatzen da. Hori jazoko zaigu Jose Arruek 1919an Bilboko Klub Nautikorako margotu zuen friso batekin, garai hartan Arriaga Antzokiko lehen solairuan kokatua. Gaur egun Iberdrolaren jabetzakoa da eta bere Torre ezagunean gordetzen da beste hainbat artelanekin batera.

Bada, friso hura osatzen zuten bost zatietako batean, neska bat ageri da limonada bat prestatzen, bisitari ospetsu batzuei eskaintzeko. Limonada, behinolako udako jaietako euskal edari tipikoa zen. Irudiko neska, soinekoaren mahukak jasoak ditu, eta hori da, hain zuzen, berezia dena hizpide dugun istorio honetan.

 (gehiago…)

0

Zahagi dantza Zestoako bainuetxean. Argazkia: Zestoako artxiboko argazkia.

Ez da batere arraroa ardoak zein ardoa garraiatzeko erabilitako zahagiek herrialdeko jaietan presentzia izatea. Dantzei eta ibilbideei izena emanez (edate dantza), abestutako dantzen erreferentzian egiaztatuta, edo jaietan zahagi horien ohiko erabilerarekin eta bertaratutakoei egindako jai giroko ardo eskaintzarekin lotura duten gazte taldeen artean (zaragi mutilek, mutil ardoak, eskotekoak, etab.) duen presentzia ikonikoan. Horrenbestez, ez da zentzugabekeria aipatutako zahagi hori, airez puztua eta jada amaitua, komunitateari olgeta amaitu dela eta eguneroko erritmora itzultzeko joera adierazten dion elementu sinbolikotzat jotzea.

 (gehiago…)